نفس مطمئنه (قرآن)نفس ناطقه را به اعتبار اينكه متجلّى به فضايل و خالى از رذايل است و با مقتضيّات شهوات در معارضه است، مطمئنّه مى‌گويند. نفس مطمئنّه تارك هوای نفسانی و لذّات فانيه دنیا است و راضيه و مرضيّه مى‌باشد و با نور دل نورانيّت آن كامل مى‌گردد، به‌گونه‌اى كه صفات ناپسند را رها مى‌كند و به اخلاق پسنديده متخلّق مى‌شود و به جهت آرامش و سکون آن به حق [۱]
ابن عربی، فرهنگ اصطلاحات عرفانى، ص ۷۶۸.
[۲]
مبانى عرفان و احوال عارفان، ص ۸۶۹.
[۳]
روزبهان، شرح شطحيّات، ص ۳۴۰.
و بر اثر ایمان نفس مطمئنّه ناميده مى‌شود.۱ - آثار نفس مطمئنّه۱.۱ - رضايت از خدانفس مطمئنّه داراى مقام خشنودی از خداوند: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. ۱.۲ - رضايت خدانفس مطمئنّه برخوردارى از خشنودی و رضایت خداوند: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. ۱.۳ - عنايت خاصّنفس مطمئنّه بهره‌مند از عنايات خاصّ خداوند: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. ۲ - بشارت به نفس مطمئنّه••• بشارت به نفس مطمئنّه، هنگام مرگ، به ورود در زمره بندگان و بهشت خاصّ خداوند: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين سخن، هنگام مرگ به نفس مطمئنّه گفته مى‌شود. ••• بشارت به نفس مطمئنّه، هنگام مرگ، به خشنودى خدا از آن: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. ••• رسيدن به مقام رضا و راضى بودن به قضای حق، از بشارت‌های الهی به نفس مطمئنّه: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. ۳ - پاداش نفس مطمئنّهبهشت پاداش نفس مطمئنّه: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. مراد از «راضيّة مرضيّة» خشنودى آن به پاداش‌پروردگار است. ۴ - تكريم نفس مطمئنّه••• تکریم پروردگار نسبت به نفس مطمئنّه: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. خطاب در آيات شريفه از قبيل «ثناء و تطمين» است. ••• خطاب مهرآميز خداوند با نفس مطمئنّه: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين خطاب، خطابى مهرآميز از مصدر رحمانى و رحيمى پروردگار به نفس مطمئنّه است. [۲۳]
مخزن العرفان، ج ۱۵، ص ۱۳۷.
۵ - دعوت از نفس مطمئنّه••• دعوت خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، به حضور در ساحت قرب خويش: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. ••• دعوت خداوند به وارد شدن نفس مطمئنّه، در رحمت خاصّ الهى: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. مقصود از «فادخلى فى عبادى وادخلى جنّتى» داخل شدن در رحمت خاصّ خداوند است. ••• دعوت پروردگار از نفس مطمئنّه، به وارد شدن در زمره محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت او: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي. مقصود از «عبادى» محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله و اهل‌بيت عليهم‌السلام او است. ••• دعوت خداوند از نفس مطمئنّه، هنگام رهسپار شدن مردم به سوى بهشت يا جهنّم: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. اين خطاب، به صاحب نفس مطمئنّه، در موقع گسيل شدن مردم به سوى بهشت يا جهنّم است. ••• دعوت خداوند از نفس مطمئنّه، هنگام مرگ: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. از ابی‌صالح نقل شده است: اين خطاب، موقع مرگ صاحب نفس مطمئنّه است. ••• دعوت خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، براى ورود به بهشت خاصّ خود: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. در روايات حسین بن علی علیهماالسلام شأن نزول آيات، «حمزة بن عبدالمطلب» ذكر شده است. علی علیه‌السلام. حضرت محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله. «مؤمن» صاحب نفس مطمئنّه ياد شده است. ۶ - نفس مطمئنّه در قيامت••• تكريم خداوند از صاحبان نفس مطمئنّه، در قیامت: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِي فِي عِبادِي وَ ادْخُلِي جَنَّتِي. ••• برخى انسانها داراى نفسى آرام و فارغ از دغدغه‌هاى خاطر، در قيامت: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. نفس مطمئنّه آن است كه با ذکر خداوند و يا با تحصيل فضایل اخلاقی و عقايد صحيح به آرامش رسيده باشد. ••• شمول جلوه‌هاى ربوبیّت خداوند به صاحبان نفس مطمئنّه، در قيامت: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. ••• صاحبان نفس مطمئنّه، شايسته حضور نزد خداوند، در قيامت: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلى رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً. ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۳۶۰، برگرفته از مقاله «نفس مطمئنه». رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نفس
|